بررسی نظریه مشروعیت «قهر و غلبه» و ادلة آن در کلام سیاسی اشاعره

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه کلام و فلسفه دین مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره

10.22034/jep.2022.273171.1279

چکیده

«مشروعیت سیاسی» به عنوان مهمترین مسألة کلام سیاسی است. نظریة «قهر و غلبه» یکی از دیدگاه‌های مشروعیت در کلام سیاسی اشاعره و اهل حدیث به حساب می‌آید؛ بر اساس این دیدگاه، در صورتی که شخصی از طریق اعمال زور و غلبة بر دیگران، قدرت را به دست گیرد، امامت و حکومت وی دارای مشروعیت خواهد بود. مقالة حاضر به تبیین تاریخی دیدگاه متکلمان اشاعره در باب قهر و غلبه و همچنین بیان ادلة ایشان در اثبات این دیدگاه و نقد آن می‌پردازد. بر این اساس، سؤالات اساسی تحقیق این است که مراد از دیدگاه قهر و غلبه چیست؟ ادلة اشاعره و اهل حدیث بر اثبات مشروعیت از طریق قهر و غلبه چیست و چگونه ارزیابی می‌شود؟ این مقاله با رویکرد توصیفی-تحلیلی و با استفاده از منابع معتبر کلامی، حدیثی و تاریخی اهل سنت و جماعت، به تحلیل مسائل فوق پرداخته و به این نتیجه رسیده است که اصل دیدگاه و ادلة ایشان با اشکالات اساسی همچون حجیت عمل صحابه، عدم تفکیک میان مشروعیت سیاسی و وظیفة مردم، کاشفیت قهر و غلبه از رضایت الهی، پارادوکسیکال بودن قهر و غلبه و همچنین آیات و روایات دالّ بر ضرورت مقابلة با حاکم ستمگر مواجه است.

کلیدواژه‌ها

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار