واکاوی مقارنۀ امامت با نبوت تبلیغی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه فلسفه و کلام اسلامی پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق(ع)

2 سطح چهار رشته فقه و اصول از پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق(ع)

10.22034/jep.2020.184671.1074

چکیده

نبوت، رسالتی الهی برای هدایت و راهنمایی انسان‌ها است که دو نوع تشریعی و تبلیغی دارد و هر دوی آن خاتمه یافته است. شیعۀ امامیه معتقد است پس از خاتمیت، امام با نصب الهی جانشین نبی شده و به هدایت و راهبری مردم همت می‌گمارد. باور به وجود امامت پس از خاتمیت، شبهۀ «نقض خاتمیت» را به دنبال دارد. اثبات تفاوت بین نبوت تبلیغی و امامت می‌تواند این شبهه را برطرف کند. از­این­رو، پرسشی مطرح می‌شود که آیا نبوت تبلیغی و امامت از حیث کارکرد و رسالت، با هم تفاوت دارند یا خیر؟ جستار پیش ‌رو بر آن است که با ابزار کتابخانه‌ای و روش تحلیل و سنجش داده‌ها، به بررسی تطبیقی کارکرد این دو منصب الهی بپردازد. نتیجۀ به­دست­آمده حاکی از این است که عمدۀ کارکردهای نبوت تبلیغی، تبلیغ شرایع گذشته و تحکیم حاکمیت نبیِّ صاحب­شریعت و ارائۀ طریق است، اما امام علاوه بر این کارکردها، مسئول تحقق­بخشیدن به دستورات الهی و تشکیل حکومت دینی و نفوذ در نفوس مستعده در راستای هدایت تکوینی است.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم.
نهج البلاغة (سخنان امیرمؤمنان؟ع؟->)، گردآوری سید رضی، تحقیق: صبحی صالح، هجرت، قم، 1414 ق.
ابن­شهرآشوب مازندرانی، محمد بن علی، مناقب آل ابی طالب؟عهم؟->، علامه، قم، 1379 ش.
ابن­منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، دار صادر، بیروت، 1414 ق.
ابن­میثم بحرانی، میثم، قواعد المرام فی علم الکلام، کتابخانۀ آیت­الله مرعشی نجفی، قم، 1406 ق.
ازهری، محمد بن احمد، تهذیب اللغة، دار احیاء التراث العربی، بیروت، 1421 ق.
اصفهانی، محمدحسین، حاشیة المکاسب، ذوی القربی، قم، 1418 ق.
جرجانی، علی بن محمد، شرح المواقف، الشریف الرضی، قم، 1325 ق.
حلی، حسن بن یوسف، الالفین، هجرت، قم، 1409 ق.
---------------، الباب الحادی عشر، مؤسسۀ مطالعات اسلامی، تهران، 1365 ش.
حمصی رازی، سدیدالدین، المنقذ من التقلید، مؤسسة النشر الاسلامی، قم، 1412 ق.
دهلوی، شاه­ عبدالعزیز، تحفۀ اثناعشریه.
دهلوی، شاه ولی­الله، مختصر التحفة الاثنی عشریة، مترجم: محمد نبی عمر اسلمی، استانبول، 1414 ق.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، دار القلم، بیروت، 1412 ق.
زمخشری، محمود بن ‌عمر، مقدمة الادب، مؤسسۀ مطالعات اسلامی دانشگاه تهران، تهران، 1386 ش.
سبحانی، جعفر، مفاهیم القرآن، مؤسسۀ امام صادق؟ع؟->، قم، 1421 ق.
---------------، منشور جاوید، اسلامی، قم، 1366 ش.
سروش، عبدالکریم، بسط تجربۀ نبوی، مؤسسۀ فرهنگی صراط، تهران، 1378 ش.
سیوری حلی، فاضل مقداد بن عبدالله، اللوامع الالهیة، شفق، تبریز، 1422 ق.
---------------، ارشاد الطالبین، کتابخانۀ آیت­الله مرعشی نجفی، قم، 1405 ق.
صاحب بن عباد، المحیط فی اللغة، عالم الکتب، بیروت، 1414 ق.
صادقی ارزگانی، محمدامین، پیامبر اعظم در نگاه عرفانی امام خمینی؟ره؟->، مؤسسۀ آموزشی -پژوهشی امام خمینی؟ره؟->، قم، 1388 ش.
صدر­الدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، الشواهد الربوبیة، مؤسسة التاریخ العربی، بیروت، 1417 ق.
---------------، مفاتیح الغیب، انجمن اسلامی حکمت و فلسفۀ ایران، تهران، 1363 ش.
صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد؟ص؟->، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، قم، 1404 ق.
طباطبایی، سید محمدحسین، الشیعة، نص الحوار مع المستشرق کوربان، مؤسسة القری للتحقیق و النشر، بیروت، 1418 ق.
----------------، المیزان فی تفسیر القرآن، مؤسسة الاعلمی، بیروت، 1390 ق.
----------------، رسالة الولایة، مؤسسۀ آل البیت؟عهم؟->، قم، 1360 ق.
طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ناصرخسرو، تهران، 1372 ش.
طوسی، محمد بن حسن، الاقتصاد فیما یتعلق بالاعتقاد، دار الاضواء، بیروت، 1406 ق.
---------------، الرسائل العشر، مؤسسة النشر الاسلامی، قم، 1414 ق.
عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، امیرکبیر، تهران، 1364 ش.
عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر العیاشی، المطبعة العلمیة، تهران، 1380 ش.
فیاض لاهیجی، عبدالرزاق، سرمایۀ ایمان، الزهراء، تهران، 1372 ش.
---------------، گوهر مراد، سایه، تهران، 1383 ش.
کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، اسلامیه، تهران، 1362 ش.
مطهری، مرتضی، مجموعۀ آثار (ج 2)، صدرا، تهران، 1377 ش.
---------------، مجموعۀ آثار (ج 3)، صدرا، تهران، 1377 ش.
مفید، محمد بن محمد بن نعمان، اوائل المقالات، دار المفید.
مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، دار الکتب الاسلامیة، تهران، 1374 ش.
موسوی شفتی، سید اسدالله، الامامة، مکتبة حجة الاسلام شفتی، اصفهان، 1411 ق.
نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، قواعد العقائد، مرکز مدیریت حوزۀ علمیه، قم، 1416 ق.