بنیاد فرهنگی امامت
امامت پژوهی
2588-6533
2588-7246
4
16
2014
12
22
بررسی تعریف امامت در مدرسۀ بغداد
9
42
FA
سید محمد
عالمی
جامعه المصطفی العالمیه قم
sm_alemi@yahoo.com
تعریف امامت، اساس و پایۀ بحث<span dir="LTR"></span>های امامت پژوهی است. در تفکّر شیعه، تعریف سامانمند و منطقی از امامت برای اولین بار از سوی متکلّمان مدرسۀ بغداد مطرح شده است. نویسنده در این نوشتار، تعریف امامت را از دیدگاه مهم<span dir="LTR"></span>ترین شخصیت<span dir="LTR"></span>های مدرسۀ بغداد موردبررسی قرار داده و ویژگی<span dir="LTR"></span>های این تعاریف و نسبت آن<span dir="LTR"></span>ها با مفهوم نبوّت و رسالت از منظر متکلّمان مدرسۀ بغداد و تفاوت این تعاریف را به بحث گذاشته و در پایان به ارزیابی عام رویکرد مدرسۀ بغداد در تعریف امامت پرداخته است. از نظر نویسنده، به لحاظ روشی، رویکرد متکلّمان مدرسۀ بغداد در تعریف امامت موردپذیرش است، ولی به لحاظ محتوا و جامع<span dir="LTR"></span>ومانع بودن و تناسب آن با معارف قرآنی و روایی در ارتباط با امامت، با اشکالاتی مواجه است. به همین جهت تعریف امامت با توجه به جایگاه آن در قرآن و روایات، نیازمند تکمیل و بازبینی است
تعریف امامت,نبوّت,رسالت,مدرسۀ بغداد,شیخ مفید,سیّد مرتضی,شیخ طوسی
https://jep.emamat.ir/article_59875.html
https://jep.emamat.ir/article_59875_54859b4efb08ddde6503780f27de1777.pdf
بنیاد فرهنگی امامت
امامت پژوهی
2588-6533
2588-7246
4
16
2014
12
22
علل اختلاف شیعیان عصر حضور در تشخیص مصداق امام
43
83
FA
روح الله
کاظمی نجف آبادی
مرکز تخصصی امامت اهل بیت
roohollah.kazemi@gmail.com
مطالعۀ تاریخ شیعه در عصر حضور اهل<span dir="LTR"></span>بیت علیهم<span dir="LTR"></span>السلام نشان می<span dir="LTR"></span>دهد در زمان شهادت هر یک از ائمه علیهم<span dir="LTR"></span>السلام برخی از افراد جامعۀ شیعی در تشخیص مصداق امام دچار سرگردانی شده و این سرگردانی بستری برای بروز گرایش<span dir="LTR"></span>های مختلف در این خصوص می<span dir="LTR"></span>گردیده است. برخی گفته<span dir="LTR"></span>اند این سرگردانی و اختلافات حاکی از مجعول بودن نصوص دالّ بر اسامی ائمه است؛ لکن در ردّ این استدلال باید گفت این نصوص وجود داشته، اما به دلیل تقیّه مخفی بوده است و همین امر بستری برای تأثیر سایر عوامل در بروز این اختلافات فراهم کرده است؛ عواملی همچون نقش<span dir="LTR"></span>آفرینی خواص، آموزه<span dir="LTR"></span>های مهدویت و چالش<span dir="LTR"></span>های مرتبط با آن، نوع نگرش جامعۀ شیعی به ملاک<span dir="LTR"></span>های مطرح در خصوص تشخیص امام و درنهایت فاصله داشتن برخی شیعیان از مرکز رهبری جامعۀ شیعی.
مصداق امام,رهبری جامعۀ شیعه,تعیین امام,اختلاف شیعیان
https://jep.emamat.ir/article_59876.html
https://jep.emamat.ir/article_59876_ed51c38573b280966916132278463c13.pdf
بنیاد فرهنگی امامت
امامت پژوهی
2588-6533
2588-7246
4
16
2014
12
22
بررسی محتوایی احادیث حضور اهلبیت علیهمالسلام در هنگامـۀ احتضار و نقد برخی از دیدگاه ها
85
117
FA
محمد کاظم
اسماعیلی
مرکز تخصصــی امامــت اهل بیت(ع)
ak.esmaeili@gmail.com
احادیث حضور اهل<span dir="LTR"></span>بیت علیهم<span dir="LTR"></span>السلام در هنگامۀ احتضار، در حجم گسترده<span dir="LTR"></span>ای از میراث مکتوب امامیّه انعکاس یافته و سند آن<span dir="LTR"></span>ها در نگاه بسیاری از دانشمندان امامیّه معتبر است و در گونه شناسی احادیث، در دستۀ «متواتر معنوی» طبقه<span dir="LTR"></span>بندی می<span dir="LTR"></span>شوند؛ امّا از دیرباز دربارۀ محتوای این احادیث، دیدگاه<span dir="LTR"></span>های ناهمگونی وجود داشته است که نمونۀ آن را در اتخاذ رویکرد تأویلی به این روایات توسط شیخ مفید و سیّد مرتضی رحمهما<span dir="LTR"></span>الله می<span dir="LTR"></span>توان یافت. بررسی محتوای احادیث احتضار می<span dir="LTR"></span>تواند در برداشت صحیح از آن<span dir="LTR"></span>ها که از سویی بیان<span dir="LTR"></span>گر نتایج فراوان برای محتضر و از سویی دیگر، نشان<span dir="LTR"></span>گر منزلت پیشوایان شیعه است، مفید واقع شود.<br /> در این پژوهش با رویکردی توصیفی_ تحلیلی، با استناد به<span dir="LTR"></span>تصریح واژگانِ موجود در روایات و شواهد ارائه<span dir="LTR"></span>شده، مشاهده و حضور اهل<span dir="LTR"></span>بیت علیهم<span dir="LTR"></span>السلام در هنگامۀ احتضار مؤمن و کافر، ثابت گردیده و دیدگاه<span dir="LTR"></span>های دیگر نقد و بررسی شده است.
احتضار,محتضر,حضور اهلبیت علیهمالسلام,مقامات امام,مشاهدۀ امام
https://jep.emamat.ir/article_59877.html
https://jep.emamat.ir/article_59877_eb5a8e2ebe36a0c206f63a68dd11fd7b.pdf
بنیاد فرهنگی امامت
امامت پژوهی
2588-6533
2588-7246
4
16
2014
12
22
نظریۀ استیلاء در فرایند نصب امام از دیدگاه اهل سنت و جماعت
119
152
FA
حامد
مقدم
مرکز تخصصی امامت اهل بیت(ع)
سه شیوۀ انتخاب اهل حلّ و عقد، استخلاف و قهر و غلبه، در اندیشۀ سنّتی اهل سنّت و جماعت به<span dir="LTR"></span>عنوان راه<span dir="LTR"></span>های استقرار حاکم و انعقاد حکومت در نظر گرفته شده است. شیوۀ قهر و غلبه در استقرار حاکم در حالی ازنظر برخی اندیشمندان اهل سنّت بدون هیچ قید و شرطی با استناد به برخی احادیث و سیرۀ برخی صحابه پذیرفته شده که به نظر می<span dir="LTR"></span>رسد این نظر با آیات قرآن، احادیث نبوی و سیرۀ برخی دیگر از بزرگان صحابه و تابعین منافات دارد. بعضی متفکران اهل سنّت برای توجیه شیوۀ قهر و غلبه، به قاعدۀ «الضرورات تُبیح المحظورات» و یا قاعدۀ «لا ضرر» تمسّک نموده<span dir="LTR"></span>اند؛ اما به نظر می<span dir="LTR"></span>رسد استناد به این قواعد نیز ناتمام است. علاوه بر آن، معتزله نیز این شیوه را در نصب امام نپذیرفته<span dir="LTR"></span>اند. بر این اساس، در این مقاله تلاش خواهد شد ضمن اشاره به ادلۀ مورد استناد برای توجیه شیوۀ قهر و غلبه در اندیشۀ سنّتی اهل سنّت، این ادلّه مورد تحلیل و ارزیابی قرار گیرد
نصب حاکم,قهر و غلبه,اهل سنّت و جماعت,ضرورت
https://jep.emamat.ir/article_59878.html
https://jep.emamat.ir/article_59878_1563d3c02db9e46c5a4aabed3b096cb0.pdf
بنیاد فرهنگی امامت
امامت پژوهی
2588-6533
2588-7246
4
16
2014
12
22
هویّت اجتماعی شیعۀ امامیّه در قرون متقدّم تحلیلی تاریخی - جامعه شناسانه بر قصیدة ابنمنیر طرابلسی - محمدحسین افراخته
153
209
FA
محمدحسین
افروخته
دانشگاه تهران
mhafrakhteh84@yahoo.com
حمیدرضا
آذری نیا
موسسه مطالعات امامیه
azarinia@yahoo.com
دو قرن چهارم و پنجم، دوران قدرت و استیلای سیاسی_ مذهبی شیعه بر جهان اسلام به شمار می<span dir="LTR"></span>رود. گسترۀ جغرافیایی شیعیان در تمامی نقاط جهان اسلام، به انضمام حمایت سیاسی دو دولت آل<span dir="LTR"></span>بویه در بغداد و فاطمیان در مصر و منطقۀ شامات، باعث شد شیعیان فرصت ابراز علنی عقاید و انجام بسیاری از شعائر خود را پیدا کنند. بر اساس نظریۀ تضاد دوقطبی در مباحث جامعه<span dir="LTR"></span>شناسی، بررسی وضعیت اعتقادی_<span dir="LTR"></span> اجتماعی شیعیان بر مبنای متون و گزارش<span dir="LTR"></span>های نشان<span dir="LTR"></span>دهندۀ تقابل<span dir="LTR"></span>های هویّتی میان شیعه و اهل سنّت، می<span dir="LTR"></span>تواند یکی از منابع در تحلیل تاریخی _ <span dir="LTR"></span>اجتماعی آن دوران باشد. از منابع مهم در این زمینه، قصیدۀ مشهور «تتریه» سرودۀ ابن<span dir="LTR"></span>منیر طرابلسی است که در آن به<span dir="LTR"></span>خوبی این تضادهای هویّتی نشان داده شده است. ابن<span dir="LTR"></span>منیر بر اثر حادثه<span dir="LTR"></span>ای که میان وی و یکی از نقبای آن دوران در بغداد روی داد، در شعری خواسته<span dir="LTR"></span>ای را از شریف مطرح نموده که در ضمن آن بسیاری از اعتقادات و تقابل<span dir="LTR"></span>های موجود در جامعۀ آن روز را به تصویر کشیده است. گسترۀ موضوعات مطرح<span dir="LTR"></span>شده در این شعر که باورهای اعتقادی، تضادهای آیینی و مسائل عملی (اصطلاحاً فقهی) را در برمی<span dir="LTR"></span>گیرد، نشان<span dir="LTR"></span>دهندۀ تمامی تضادهای موجود در آن دوران است. در این نوشتار تلاش بر آن است تا با بررسی ابیات این شعر، ابتدا خاستگاه اعتقادات و آیین<span dir="LTR"></span>های شیعی در روایات رسیده از اهل<span dir="LTR"></span>بیت علیهم<span dir="LTR"></span>السلام نشان داده شده و در ادامه به شواهد تاریخی وجود تضاد میان فرقه<span dir="LTR"></span>های اسلامی موجود در جامعۀ آن روز، به<span dir="LTR"></span>ویژه شهر بغداد به<span dir="LTR"></span>عنوان محل سکونت شریف، و منطقۀ شامات و مصر به<span dir="LTR"></span>عنوان محل سکونت ابن<span dir="LTR"></span>منیر، اشاره شود.
قصیدۀ تتریه,ابنمنیر طرابلسی,هویّت شیعۀ امامیّه,تضادّ دوقطبی
https://jep.emamat.ir/article_59879.html
https://jep.emamat.ir/article_59879_e979d38d85acc6510ef97b65e942d67d.pdf
بنیاد فرهنگی امامت
امامت پژوهی
2588-6533
2588-7246
4
16
2014
12
22
علم امام از نگاه امیرالمؤمنین علیه السلام با تأکید بر نهج البلاغه (نقد رویکرد تاریخی به علم امام)
211
235
FA
محمدحسین
نادم
عضو هیات علمی دانشگاه ادیان و مذاهب قم
nadem185@yahoo.com
مسئلۀ علم امام از دیرباز تاکنون به<span dir="LTR"></span>عنوان یکی از آموزه<span dir="LTR"></span>های اعتقادی و مقوّمات امامت شیعی مطرح بوده است. این ویژگی که لازمۀ مرجعیّت دینی امامان است، ابتدا توسط شخص پیامبر اکرم صلی<span dir="LTR"></span>الله علیه وآله موردتوجه قرار گرفت و ازآن<span dir="LTR"></span>پس ائمه علیهم<span dir="LTR"></span>السلام و اصحابشان نیز امامت را بر اساس آن بر رسیده<span dir="LTR"></span>اند. در این میان برخی دربارۀ علم امام مطالبی را با رویکرد تاریخی مطرح کرده<span dir="LTR"></span>اند تا نشان دهند باور فعلی شیعیان دربارۀ علم امام، با گذشته، یعنی عصر حضور ائمه علیهم<span dir="LTR"></span>السلام، متفاوت است؛ ازاین<span dir="LTR"></span>رو در این جستار، علم امام و ویژگی<span dir="LTR"></span>های آن از نگاه امام علی علیه السلام با تأکید بر نهج<span dir="LTR"></span>البلاغه که یکی از کهن<span dir="LTR"></span>ترین میراث حدیثی و منابع معرفتی شیعه محسوب می<span dir="LTR"></span>شود، موردبررسی قرار می<span dir="LTR"></span>گیرد تا هم بر علم امام تأکید نماید و هم پاسخی مستند و تاریخی بر شبهاتی باشد که دراین<span dir="LTR"></span>باره مطرح می<span dir="LTR"></span>شود.
علم امام,علم غیب,منابع علم امام,امیرالمؤمنین علیه السلام,نهجالبلاغه,شبهات تاریخی
https://jep.emamat.ir/article_59880.html
https://jep.emamat.ir/article_59880_cb756d29a6d1fadda11e10bb7dce5b4e.pdf
بنیاد فرهنگی امامت
امامت پژوهی
2588-6533
2588-7246
4
16
2014
12
22
منبع شناسی موضوع «شفاعت»
237
268
FA
زهرا
اخوان مقدم
0000-0003-0591-4445
عضو هیات علمی دانشکده علوم و فنون قرآن تهران
dr.zo.akhavan@gmail.com
https://jep.emamat.ir/article_59881.html
https://jep.emamat.ir/article_59881_a583558e955381296b1e0a9714fec068.pdf