بنیاد فرهنگی امامت
امامت پژوهی
2588-6533
2588-7246
9
1
2019
03
21
اثبات ازدیاد علم امام در پرتو احادیث
7
63
FA
محمدتقی
یارمحمدیان
طلبه سطح چهار رشته امامت تبیینی مرکز تخصصی معارف اهل بیت
yareaemeh@gmail.com
10.22034/jep.2019.111714
در احادیثی بر فراگیریِ علم امام نسبت به گذشته و آینده به طور دفعی تأکید شده و به عنوان اصلی مسلّم در این موضوع پذیرفته شده است. ناسازگاری افزایش علم امام با مضمون این روایات و نیز گمانۀ کمشماری احادیث افزایش، سبب بیمعنادانستن افزایش علم امام و درنتیجه توجیه و تأویل احادیث آن شده است. نوشتار حاضر این کمشماری را نفی میکند و با جستجوی جامع و گونهشناسیِ آنها، به انبوهی از احادیث ازدیاد علم امام دست یافته است و اساس و حقیقت علم امام را علم افزون او میداند. گونههای دیگر از علوم امام، بیشتر نشانۀ امامت هستند و در صورت تعارض، باید در سایۀ ازدیاد علم امام معنا و تفسیر شوند. ناسازگاری ظاهری این دو دسته حدیث را میتوان با کمکردن شمول موضوعی و زمانی ادلۀ فراگیریِ علم امام و نیز با متفاوتدانستن موضوع آنها حلّ کرد و ادلۀ ازدیاد علم امام را مکمّلی برای آنها دانست.
امامت,شناخت امام,افزایش علم امام,علوم وراثتی,علم ما کان,علم ما یکون,منابع علم امام
https://jep.emamat.ir/article_111714.html
https://jep.emamat.ir/article_111714_aca37e207fbfcabfbdecdface447f6c9.pdf
بنیاد فرهنگی امامت
امامت پژوهی
2588-6533
2588-7246
9
1
2019
03
21
راهبردهای امیرالمؤمنین(ع) در مقابله با فرافکنی های مخالفان
65
97
FA
ولی الله
حسومی
استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه سیستان و بلوچستان
dr.hasoomi@theo.usb.ac.ir
محمدحسین
موسوی
استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات دانشگاه سیستان و بلوچستان
drmoosavi@theo.usb.ac.ir
ام البنین
کیخا
کارشناس ارشد الهیات گرایش قرآن و حدیث، دانشکده الهیات دانشگاه سیستان و بلوچستان
omol1369@gmail.com
10.22034/jep.2020.166660.1040
پس از رحلت پیامبر(ص) جریانیهایی تلاش میکردند تا از طریق فرافکنی، خطوط فکری مردم را متناسب با خواست خود تغییر دهند. در این زمان، قدرتخواهی فزونی یافت، مرجعتراشی دینی جای الگوهای حقیقی را گرفت و حاکمان سعی کردند با فرافکنی به روشهای مختلف همچون تحریک احساسات و تفرقهافکنی، مردم را متقاعد سازند و جایگاه امام(ع) را در جامعه تضعیف کنند. نوشتار پیش رو به روش توصیفی - تحلیلی ضمن واکاوی بسترهای زمینهساز فرافکنی، به بررسی شیوههای فرافکنی مخالفان و در نهایت، به تبیین راهبردهای امام علی(ع) در مواجهه با فرافکنیها پرداخته است. طبق بررسی انجامگرفته، اقدامات پیشگیرانه و راهبردهای تدافعی، مهمترین عملکردهای حضرت در مقابله با فرافکنی مخالفان است. پرتکرارترین روش تدافعی امام(ع) گفتمان و استدلال است که مشهورترین آنها، خطبهها و نامههای حضرت میباشد. علاوه بر این، حضرت علی(ع) شیوههای پیشگیرانه مثل روشنگری و افشاگری را همزمان و توأمان با گفتمان و نامهنگاری و ایراد خطبه، به کار گرفتند. نتیجۀ ارزیابی کلی سیاست مقابلهای امام علی(ع) این است که حضرت در سیاست خود، با رعایت اصل صداقت و درستی، توانسته است با جریان فرافکنی مقابله کند و حقیقت شیعه و شخصیت حقیقی خود را در تاریخ زنده نگه دارد. برخی از این سیاستها در کوتاهمدت و برخی در درازمدت به نتیجه رسیده است.
امام علی(ع),فرافکنی,راهبردها,جنگ روانی
https://jep.emamat.ir/article_111715.html
https://jep.emamat.ir/article_111715_db79330937a5a38a530125e3e138da04.pdf
بنیاد فرهنگی امامت
امامت پژوهی
2588-6533
2588-7246
9
1
2019
03
21
تبیین ساختار هندسی خطبههای سه گانۀ غدیر با استفاده از روش تحلیل محتوای مقوله ای
99
128
FA
محمد
عترت دوست
0000-0003-4631-6628
استادیار گروه الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران.
etratdoost@sru.ac.ir
فتحیه
فتاحی زاده
0000-0003-1633-0955
استاد گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه الزهرا، تهران، ایران.
f_fattahizadeh@alzahra.ac.ir
زینب
حسینی زاده
کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث دانشگاه الزهرا(س)، تهران، ایران.
zhosseini@yahoo.com
محمد
رضایی مقدم
کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ایران.
rezaiemo133@gmail.com
10.22034/jep.2020.202531.1113
خطبۀ غدیر یکی از مهمترین سخنرانیهای پیامبر اکرم(ص) است که در میان جمع کثیری از مسلمانان در سال دهم هجرت ایراد گشته و حاوی پیامهای بسیار مهمی در رابطه با ماهیّت حقیقی دین اسلام و ارکان اصلی آن ازجمله امامت و ولایت است. بررسی دقیق محتوای این خطبه که به صورت سه نقل متفاوت گزارش شده، جهت دستیابی به محتوای کامل فرمایش پیامبر اکرم(ص)، نیازمند بهرهگیری از روشهای تحقیق میانرشتهای متنمحور و معتبری است که قابلیّت تجزیۀ دقیق متون و ترسیم الگوی کلی متن را داشته باشد. در این پژوهش با بهرهگیری از روش «تحلیل محتوا»، تلاش شده ابتدا هرکدام از سه متن گزارششده، جداگانه تحلیل شود و سپس با استفاده از تکنیک «تحلیل محتوای مقولهای»، ساختار هندسی هرکدام به جهت مقایسه تطبیقی با یکدیگر ترسیم گردد. یافتههای تحقیق نشان میدهد که این سه گزارش با وجود اختلافات اندک، شباهتهای محتوایی بسیاری دارد و بر مضامین و مقولههای خاص و ثابتی تأکید دارد و این قابلیّت را ایجاد میکند تا ساختار هندسی آنها با یکدیگر ادغام شوند. بیشک نتایج این تحقیق، زمینۀ اثبات اصالت و اعتبار هر سه خطبه را فراهم میآورد.
خطبۀ غدیر,ولایت امام علی(ع),روش تحلیل محتوا,تحلیل مقولهای,ساختار هندسی
https://jep.emamat.ir/article_111716.html
https://jep.emamat.ir/article_111716_0a964a955b61270702ed70cd000badc2.pdf
بنیاد فرهنگی امامت
امامت پژوهی
2588-6533
2588-7246
9
1
2019
03
21
واکاوی مقارنۀ امامت با نبوت تبلیغی
129
146
FA
اسدالله
کرد فیروزجایی
استادیار گروه فلسفه و کلام اسلامی پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق(ع)
akf474@yahoo.com
قربان
آهنگری کیاسری
سطح چهار رشته فقه و اصول از پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق(ع)
ghkiasari@gmail.com
10.22034/jep.2020.184671.1074
نبوت، رسالتی الهی برای هدایت و راهنمایی انسانها است که دو نوع تشریعی و تبلیغی دارد و هر دوی آن خاتمه یافته است. شیعۀ امامیه معتقد است پس از خاتمیت، امام با نصب الهی جانشین نبی شده و به هدایت و راهبری مردم همت میگمارد. باور به وجود امامت پس از خاتمیت، شبهۀ «نقض خاتمیت» را به دنبال دارد. اثبات تفاوت بین نبوت تبلیغی و امامت میتواند این شبهه را برطرف کند. ازاینرو، پرسشی مطرح میشود که آیا نبوت تبلیغی و امامت از حیث کارکرد و رسالت، با هم تفاوت دارند یا خیر؟ جستار پیش رو بر آن است که با ابزار کتابخانهای و روش تحلیل و سنجش دادهها، به بررسی تطبیقی کارکرد این دو منصب الهی بپردازد. نتیجۀ بهدستآمده حاکی از این است که عمدۀ کارکردهای نبوت تبلیغی، تبلیغ شرایع گذشته و تحکیم حاکمیت نبیِّ صاحبشریعت و ارائۀ طریق است، اما امام علاوه بر این کارکردها، مسئول تحققبخشیدن به دستورات الهی و تشکیل حکومت دینی و نفوذ در نفوس مستعده در راستای هدایت تکوینی است.
امامت,نبوت تبلیغی,امام,انبیا,وحی
https://jep.emamat.ir/article_111717.html
https://jep.emamat.ir/article_111717_0ff1b962d17a86e71459cc7e41d1926e.pdf
بنیاد فرهنگی امامت
امامت پژوهی
2588-6533
2588-7246
9
1
2019
03
21
بازخوانی اندیشه امامتی سلفی گری ایرانی
147
182
FA
سیدمحمدمهدی
موسوی
دانش پژوه سطح چهار امام شناسی، دبیر علمی و پژوهشگر بنیاد جعفری
s.mahdiyar14@gmail.com
10.22034/jep.2019.111721
پژوهش حاضر به منظور شناخت آرای امامتی جریان سلفیگری ایرانی -که از جریانهای تجدیدنظرطلب در باورهای شیعی است- و بررسی تطابق یا عدم تطابق آن با جریان اصلی امامیه صورت پذیرفته است. نگارنده در چهار حوزۀ تعریف امامت، ویژگیهای اصلی و غیراصلی امام و فرایند شکلگیری امامت از نگاه این جریان، به بحث و نظر پرداخته است. ابتدا با تبیین پنج واژه از منظومۀ واژگانی که شیعیان برای تعریف در حوزۀ امامت به کار بردهاند، به علل مخالفت جریان سلفیگری ایرانی با این واژگان پرداخته شده است. در حوزۀ ویژگیهای اصلی امامت، انکار نصب امام از سوی خداوند و علم و عصمت امامان از سوی آنان، و تردیدشان در افضلیت امیرمؤمنان(ع) بر سایر خلفا، از یافتههای این نوشتار است. این جریان در حوزۀ ویژگیهای فرعی، شئون و مناصب امامان، همان رویۀ انکار را پیش گرفته است و به زعم خویش، قرآن و عقل را مؤید آرای خویش پنداشته است. در نهایت نیز در فرایند انتقال امامت، به انکار نص و عدم انتصاب امامان تصریح داشتهاند. این پژوهش کوشیده است گزارشی مستند از این چهار مؤلفه در آرای این گروه ارائه کند تا با تبیین صحیح نگاه این جریان به مسئلۀ امامت، میزان همخوانی و مخالفت آنان با رئوس عقاید جریان اصلی امامیه را آشکار سازد.
نظریۀ امامت,شرایط,ویژگیها,سلفیگری ایرانی
https://jep.emamat.ir/article_111721.html
https://jep.emamat.ir/article_111721_04b4a321168af016b5c29f80974b7e16.pdf
بنیاد فرهنگی امامت
امامت پژوهی
2588-6533
2588-7246
9
1
2019
03
21
بررسی روایات کنیۀ «ابوتراب»: نقدی بر نظریۀ اتان کلبرگ
183
213
FA
مرتضی
مداحی
استادیار موسسه الحکمه وابسته به جامعه المصطفی، دانشجوی دکتری دانشگاه ادیان و مذاهب
morteza.maddahi@gmail.com
10.22034/jep.2020.169858.1050
ابوتراب یکی از کنیههای علی(ع) است. دشمنیهای کینهتوزانه، بهویژه در دورۀ بنیامیه از سویی، و گونههای استعمال آن نزد پیروان از سویی دیگر، باعث شده زمینۀ صدور روایت کنیۀ ابوتراب، در هالهای از ابهام قرار گیرد؛ به طوری که اکنون در منابع شیعه و اهل سنت، دو دسته روایت دربارۀ خاستگاه اطلاق این عنوان از سوی پیامبر بر علی(ع) ذکر شده است. اتان کلبرگ در مقالۀ «ابوتراب» مدعی است، ابوتراب نه از روی مدح، بلکه از روی نکوهش و مذمت، بر علی(ع) اطلاق شده است و شیعیان با جعل احادیثی به نفع علی بن ابیطالب(ع) ، این عنوان را از مذمت به منقبت برگرداندهاند. این مقاله با رویکردی تحلیلی-توصیفی، با گردآوری این روایات در منابع شیعه و اهل سنت، به نقد دیدگاه کلبرگ و بررسی زمینههای تاریخی این نقلها پرداخته است. دو نقد کلی دیدگاه کلبرگ عبارتاند از: عدم فحص کامل وی دربارۀ خاستگاههای این کنیه در منابع شیعه و اهل سنت، و اعتقاد بدون دلیل به تغییر تدریجی ذمّ به مدح توسط شیعیان.
ابوتراب,کنیه,علی بن ابیطالب(ع),حضرت زهرا(س),اتان کلبرگ
https://jep.emamat.ir/article_111722.html
https://jep.emamat.ir/article_111722_4741af0ddfe50108f8d2bb6a757bc578.pdf