ORIGINAL_ARTICLE
جریانشناسی تشیع در قرن اول: بررسی موردی رویکرد اعتقادی ابنعباس و عباسیان به امامت
ظهور خالصانهٔ اسلام در میان عرف جاری جاهلیت، با پیروی از امامتِ رسول خدا(ص) رخ داد. این امامت، پناه و نگهبان حیات و مرجعیت دین میباشد. تشیع با توجه به اصل امامت متکوّن و متنوع شده است؛ لذا مسیر شناخت جریانات شیعی در قرن اول، به زمینه و نحوهٔ اعتقاد به امامت باز میگردد. امامت نخستین مسئلهای بود که مسلمانان را به خود مشغول کرد و ابنعباس اولین و مؤثرترین شخصیت شیعه از عباسیان است. او را میتوان ناظر بر همهٔ حوادث و جریانات دینی و اجتماعی قرن اول به شمار آورد. وی در طول حیات خود و معاصرت با چهار امام، همواره سعی میکند به عنوان یک شیعهٔ تأثیرگذار و فعال، باقی بماند. اما فرزندان وی، ابتدا برای همراهی با شیعیان سیاسی و سپس برای کسب قدرت، از تشیع اعتقادی فاصله گرفتند و در آستانهٔ حاکمیت، از تشیع تفضیلی حداقلی نیز عدول کردند. آنان با خروج از تشیع و تغییر رویکرد اعتقادی، به تقابل و تخاصم با ائمه و شیعیان پرداختند.
https://jep.emamat.ir/article_91171_490ef7c468cd635658a3bee39f0626be.pdf
2018-12-22
7
38
10.22034/jep.2018.91171
تشیع
امام علی(ع)
عباسیان
امامت
ابنعباس
سید علی
آیت اللهی
aliayat1395@gmail.co
1
دکتری، شیعه شناسی، گرایش کلام، دانشگاه ادیان و مذاهب، پژوهشگر مرکز مطالعات تطبیقی عصر غیبت
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
مفهومشناسی برائت و جایگاه آن در کتاب و سنت
برائت واژهای قرآنی و دروندینی، و به معنای گونهای انقطاع قلبی و عملی از هرگونه رفتار، عقیده یا اهل باطل است. متون وحیانی، دشمن خدای متعال و منکر ارکان رسالت را مصداق بارز اهل باطل معرفی میکند. برائت هرچند در مفهوم، با واژههایی چون لعن، بغض، سبّ و عداوت همخوانی کامل ندارد، ولی ممکن است این واژهها در مصداق، نشانهای برای برائت به حساب آیند. برائت در ادبیات وحیانی، علاوه بر معنای لغوی و اصطلاحی، ممکن است گونهای تفکیک عقیده و اندیشه را هم شامل شود که با توجه به شدت و ضعف آن در مراحل قلب، زبان و عمل جوارحی، مراتب مختلفی دارد. محور تحقق برائت در قرآن کریم، عداوت نسبت به دشمنان خدای متعال است. روایات اهل بیت(ع) علاوه بر ملاک قبل، عداوت نسبت به دشمنان اهل بیت(ع) و مخالفت با ایشان، که در طول عداوت با خدای متعال قرار میگیرد را نیز، به عنوان ملاک و معیار برائت تبیین کردهاند. مجموعۀ آیات و روایات، بهروشنی از این واقعیت حکایت دارند که بدون برائت از دشمنان اهل بیت(ع) ، ایمان راستین محقق نخواهد شد. بررسی اجتهادی برائت از منظر آیات و روایات و تبیین معیارهای آن، روش پژوهش این تحقیق است.
https://jep.emamat.ir/article_91172_956bd3a168f8db0b7a582d4b34979619.pdf
2018-12-22
39
75
10.22034/jep.2018.91172
برائت
ولایت
لعن
ایمان
کفر
عداوت
عبدالمجید
اعتصامی
ame1359@yahoo.com
1
دکتری شیعهشناسی، دانشگاه ادیان و مذاهب؛ عضو پژوهشکده تاریخ و سیره پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران.
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی تطبیقی دلایل صلح امام حسن(ع) در منابع روایی و تاریخی فریقین تا قرن هفتم
صلح امام حسن(ع) با معاویه در سال چهلم هجری، یکی از مهمترین وقایع صدر اسلام است که باعث تغییر مدلِ حکومت اسلامی، از خلافت به سلطنت شد. به همین جهت، مورخان و محدثان، این واقعه را مورد توجه خویش قرار دادهاند و هرکدام، با توجه به رویکردِ مذهبی و سیاسی خود، به نقل و تحلیلِ علل آن پرداختهاند. این مقاله، فلسفۀ صلح امام حسن(ع) با معاویه را با توجه به منابع سنی و شیعه، تا قرن هفتم مورد پژوهش قرار داده و پس از تحلیلِ انتقادی مستنداتِ روایی و تاریخی این منابع، به این نتیجه دست یافته که نوعِ نگاهِ مورخان و محدثان سنی و شیعه، در بیان و تحلیل فلسفۀ این صلح، متفاوت است. برایندِ این تحقیق نشان میدهد هردوگروه، حفظ مصالح مسلمانان را فلسفۀ اصلی پذیرش صلح از طرف امام حسن(ع) میدانند، اما هرکدام از مورخان و محدثان اهل سنت و شیعه، زمینههای گوناگونی را برای این دلیل اصلی، ذکر میکنند.
https://jep.emamat.ir/article_91174_995ced8a2bcac4be7a9dcb62d75dd88d.pdf
2018-12-22
77
103
10.22034/jep.2018.91174
صلح
امام حسن(ع)
معاویه
مصلحت
کاوس
روحی برندق
k.roohi@modares.ac.ir
1
دانشیار، گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
AUTHOR
علی
احمدی
aliahmady1355@yahoo.com
2
دانشجوی دکتری، تاریخ اسلام، دانشگاه باقرالعلوم، قم، ایران.
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل کنشهای گفتاری در خطبهٔ غدیر براساس نظریهٔ آستین و سرل
نظریهٔ کنش گفتاری یکی از نظریات مطرح در علم کاربردشناسی زبان است که با لحاظ نمودن زبان در بافت کنش انسانی، دستیابی به ناگفتههای متن و تحلیلِ معانی غیرآشکار گفتار را امکانپذیر ساخته و موجب تفسیر نظاممند متون میشود. طبق این نظریه، انسان برای بیان منظور خویش، تنها به تولید پارهگفتارهای حاوی کلمات و ساختارهای دستوری بسنده نمیکند؛ بلکه سعی دارد تا از رهگذر این پارهگفتارها، اعمالی را انجام دهد که کنش گفتار نام دارد. هدف از تحقیق حاضر شناسایی و تحلیل کنشهای گفتاری در خطبهٔ غدیر بر پایهٔ مهمترین کنشهای گفتاری در نظریهٔ سِرل است. یافتههای تحقیق نشان داد که در خطبهٔ غدیر، از کنشهای گفتاری متعددی برای رساندن پیام اصلی خطبه استفاده شده است. در کنشهای اعلامی با انجام موفقِ فعل گفتاری اعلان، وضعیت جدیدی پدیدار گشته و امام علی(ع) به عنوان جانشین پیامبر خدا(ص) منصوب میشود. همچنین در کنشهای ترغیبی، از مخاطب خواسته شده تا تکلیف الهی خویش را در خصوص ولایت و جانشینی امام علی(ع) به انجام برساند. بهعلاوه، در کنشهای اظهاری، واقعیت موجود در مورد جانشینی امام علی(ع) بر زبان پیامبر خدا(ص) جاری شده و سعی در آشکارساختن درستی آن میشود. در کنشهای تعهّدی نیز رسول خدا(ص) خویش را متعهد به ابلاغ فرمان الهی در جانشینی حضرت علی(ع) میداند و در کنشهای عاطفی، پیامبر(ص) با بیان جایگاه امام علی(ع)، احساس خویش را از طریق بُعد عاطفی بازگو میکند. با توجه به بافت موقعیتی خطبه و کنشهای بهکاررفته در آن، گوینده در پی معرفی جانشین، با کمک ترغیب مخاطب، اظهار و توصیف ویژگیها و یادکرد فضیلتهای امام علی(ع) ، ذهنیت خود را با مخاطب به اشتراک گذاشته تا مخاطبان را به بیعت با امام علی(ع) فرا خواند. نتیجه آنکه با آگاهی از حقایق فرازبانی حاکم بر متن خطبهٔ غدیر و با استفاده از کارکردهای زبان، میتوان به درک عمیقتری از لایههای زیرین خطبهٔ غدیر رسید و از حقایق نهفته در آن پردهبرداری کرد.
https://jep.emamat.ir/article_91176_47516c643336a6872455d94129e7fa89.pdf
2018-12-22
105
142
10.22034/jep.2018.91176
خطبهٔ غدیر
کنشهای گفتاری
کنش اعلامی
کنش اظهاری
کنش تعهدی
کنش ترغیبی
کنش عاطفی
فریده
صرفی
faride.sarfi@gmail.com
1
کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث، دانشگاه شاهد، تهران، ایران.
AUTHOR
ثریا
قطبی
sghotbi@shahed.ac.ir
2
استادیار، گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران.
AUTHOR
فریده
داودی مقدم
fdavoudy@gmail.com
3
گروه ادبیات فارسی، دانشگاه شاهدی، تهران، ایران.
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
رفتارشناسی جریان نفاق در دشمنی با خلافت امیرمؤمنان(ع): بررسی موردی مقطع تاریخی آیهٔ «انذار»
شکلگیری جریان نفاق با هدف تغییر ساختار حاکمیت سیاسی، اجتماعی و فرهنگی اسلام بوده است. بر این اساس تمرکز تحقیق حاضر بر روی جریان نفاقی است که چنین هدفی را دنبال میکردند. محور اصلی این جریان نفاق، گروه منافقان مکی و به تعبیر قرآن، بیماردلان، بوده است. این گروه با هدف دستیابی به قدرت اسلام، خود را ظاهر میکنند، اما با معرفی جانشین پیامبر(ص) از همان سالهای اولیهٔ بعثت توسط رسول خدا(ص)، برای دستیابی به اهداف خود با ایشان و جانشین معرفیشده، دشمنی منافقانهای را برنامهریزی و اجرا کرده و در آخر نیز، با غصب خلافت به هدف اولیهٔ میرسند.
https://jep.emamat.ir/article_91177_c7229654ba6249d57dc524b1f5c5a932.pdf
2018-12-22
143
165
10.22034/jep.2018.91177
پیامبر(ص)
یوم الدار
نفاق
رفتارشناسی
تعیین جانشین
خلافت
سقیفه
هادی
الیاسی
elyasihadi@gmail.com
1
طلبه سطح چهار، رشته امامت تبیینی، مرکز تخصصی معارف اهل بیت(ع)
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
نقد اتهام نبیانگاری امام نزد امامیه
در برخی از آثار وهابیت، باور به نبوت پیشوایان شیعه، به امامیه نسبت داده شده، که نوعی زمینهسازی برای تکفیر شیعیان است. پرسش اساسی نگاشتهٔ حاضر این است که وهابیت با چه دستاویزی این انگاره را به شیعه نسبت میدهد؟ نبیانگاری امام نوعی غلو در شأن و جایگاه امام است. مدعی چنین عقیدهای علاوه بر امامت، مقام نبوت را نیز برای ائمه قائل میشود. این باور به دلیل تضاد با ضروری دین، یعنی ختم نبوت، زمینهساز تکفیر شیعیان میشود. برای ارائهٔ پاسخ، نخست با بررسی پیشینهٔ نبیانگاری و همچنین اختلاف ماهوی و صفاتیِ نبی و امام در اندیشهٔ شیعه و وهابیت، به چند دستاویز احتمالی همچون وجود غلات منتسب به شیعه و برخی ویژگیهای امام از دیدگاه شیعیان، اشاره میکنیم. سپس با بررسی منابع وهابیت نشان میدهیم که ادلهٔ آنها نوعاً منسوخ، مبنایی، مغالطی و یا صرفاً تبلیغی است.
https://jep.emamat.ir/article_91178_312b6487c5440bf9b14e81c5fbddf103.pdf
2018-12-22
167
192
10.22034/jep.2018.91178
امام
شیعه
عصمت
علم غیب
نبیانگاری
وهابیت
عبدالهادی
احمدی
abdolhadiahmadi24@gmail.com
1
دانش آموخته سطح چهار، حوزه علمیه قم
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل کنشهای گفتاری در خطبۀ غدیر
خطبۀ غدیر یکی از ارزشمندترین متون روایی است که در روز غدیر و در پی نزول آیۀ 67 سوره مائده و در بافت موقعیتی خاص از سوی پیامبر (ص) ایراد شده و حاوی مجموعهای ازپیامها، اخبار، اوامر، نواهی، بشارتها و انذارهاست. لایههای پیدا و پنهان خطبۀ غدیر را میتوان با کنش گفتاری مورد تحلیل قرار داد. ﻧﻈﺮﯾه ﮐﻨﺶ ﮔﻔﺘﺎری ﯾﮑﯽ از ﻧﻈﺮﯾﺎت مطرح در ﻋﻠﻢ ﮐﺎرﺑﺮدﺷﻨﺎﺳﯽ زﺑﺎن است که با لحاظ نمودن زﺑﺎن در ﺑﺎﻓﺖﮐﻨﺶِ اﻧﺴﺎﻧﯽ، دستیابی به ناگفتههای متن و تحلیلِ معانی غیر آشکار گفتار را امکان پذیر ساخته و موجب تفسیر نظام مند متون میشود. هدف از تحقیق حاضر شناسایی و تحلیل کنش-های گفتاری درخطبۀ غدیر بر پایۀ مهمترین کنشهای گفتاری در نظریۀ سِرل است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی است. یافته های تحقیق نشان داد که کنشهای اعلامی، ترغیبی، اظهاری، عاطفی و تعهدی به ترتیب بیشترین کاربرد را در این خطبه داشتهاند. با توجه به بافت موقعیتی خطبه و بسامد کنشهای به کار رفته در آن، گوینده در پی اعلام جانشین با کمک ترغیب مخاطب، اظهار و توصیف ویژگیها و یادکرد فضیلتهای امام علی(ع) ، ذهنیت خود را با مخاطب به اشتراک گذاشته تا مخاطبان را به بیعت با امام علی (ع) فراخواند. نتیجۀ آنکه با توجه به بافت پیرامونی ایراد این خطبه و زمینه های تاریخی آن اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﺎرهﮔﻔﺘﺎرﻫﺎی ﮐﻨشی در خطبۀ غدیر از سوی پیامبر(ص) با هدف و مقصود نهایی آن حضرت در ایراد خطبه همسوبوده است.
https://jep.emamat.ir/article_163173_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
2018-12-22
10.22034/jep.2018.163173
امام علی(ع)
خطبۀ غدیر
کنش گفتاری
ثریا
قطبی
sghotbi@shahed.ac.ir
1
گروه علوم قران و حدیث دانشکده علوم انسانی دانشگاه شاهد تهران
LEAD_AUTHOR